1. Co to jest AED ??
Automatyczny defibrylator zewnętrzny (ang. Automated External Defibrillator) – wysoce specjalistyczne, niezawodne, skomputeryzowane urządzenie, które za pomocą poleceń głosowych i wizualnych prowadzi zarówno osoby z wykształceniem medycznym, jak i bez niego przez procedurę bezpiecznej defibrylacji w zatrzymaniu krążenia. [1]
Wyjaśniając dokładniej:
– Automated, czyli zautomatyzowany – oznacza to, że po włączeniu wszystkie lub prawie wszystkie czynności wykonuje sam. Wbudowany moduł automatycznej analizy EKG pozwala wykryć zagrażające życiu zaburzenia rytmu serca i poinformować użytkownika AED za pomocą instrukcji głosowych i obrazkowych lub wyświetlanych na ekranie o konieczności wykonania defibrylacji lub rozpoczęciu resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
– External, czyli zewnętrzny – działający za pomocą samoprzylepnych elektrod, które naklejamy na skórze klatki piersiowej poszkodowanego.
– Defibrillator, czyli defibrylator – urządzenie wykonujące defibrylację. Jeżeli częstość, morfologia i czas trwania załamka R przekraczają zaprogramowane wartości urządzenie wysyła specjalnie opracowany impuls elektryczny prądu stałego przez elektrody do serca, powodując tym samym powrót normalnego rytmu serca.
Wyróżniamy trzy tryby, w których mogą pracować defibrylatory AED:
Automatyczny – defibrylacja wykonywana jest automatycznie przez odliczanie kilku sekund przed defibrylacją
Półautomatyczny – defibrylacja wykonywana jest przez operatora po wciśnięciu migającego przycisku defibrylacji
Manualny – defibrylacja wykonywana jest przez operatora po ustawieniu energii i wciśnięciu przycisku defibrylacji, są to defibrylatory przeznaczone dla personelu medycznego, oprócz wielu ustawień, które użytkownik ma do wyboru, często posiadają dodatkowe funkcje, takie jak pulsoksymetria czy kardiowersja
AED we wszystkich trybach po włączeniu analizują rytm serca i w przypadku wykrycia rytmu do defibrylacji informują o tym fakcie użytkownika. Automatyczne i półautomatyczne defibrylatory same przygotowują się do udzielenia wstrząsu defibrylacyjnego, zaś w przypadku AED z trybem manualnym to my musimy ustawić energię wyładowania. Impuls elektryczny zostaje załadowany. W przypadku defibrylatorów automatycznych po krótkim komunikacie o konieczności defibrylacji i kilkusekundowej przerwie, w czasie której mamy chwilkę, aby odsunąć wszystkich od poszkodowanego wstrząs defibrylacyjny zostaje udzielony bez udziału osoby ratującej. W przypadku półautomatycznego i manualnego AED osoba ratująca musi wcisnąć migający przyciski defibrylacji. Defibrylator oczywiście informuje o konieczności wykonania tej czynności i daje osobie ratującej czas na dokonanie kontroli, czy nikt nie dotyka poszkodowanego. Będzie nas informował o tym do czasu wyładowania lub rozładowania energii defibrylacyjnej. Naładowany defibrylator nie może czekać bez końca, po kilkunastu sekundach defibrylator rozładuje się samoczynnie i nie będziemy w stanie wykonać defibrylacji. Dlatego dokonanie kontroli powinno być jak najszybsze.
My zalecamy stosowanie defibrylatorów z trybem półautomatycznym. Dlaczego ??
– użytkownik ma ostateczną kontrolę nad wyładowaniem, dlatego są bezpieczniejsze w użytkowaniu, mamy nie kilka lecz kilkanaście sekund, aby odsunąć wszystkich od poszkodowanego
– na rynku jest dostępny duży wybór, są bardziej popularne
– większość szkoleń jest przeprowadzana z wykorzystaniem tego typu AED.
Źródło:
[1] Wikipedia
2. Kto może użyć AED ??
Polskie prawo wyjaśnia, kto może, a nawet powinien użyć automatyczny defibrylator zewnętrzny.
Zacznijmy od początku, pierwszy zapis mówi nam o tym kto ma obowiązek udzielania pierwszej pomocy:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny [1]
Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Następnie należy wyjaśnić co to jest pierwsza pomoc:
Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym [2]
Art. 3. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
7) pierwsza pomoc – zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem wyrobów medycznych i wyposażenia wyrobów medycznych, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 186), oraz produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
Zgodnie z w/w zapisem udzielając pierwszej pomocy możemy wykorzystywać wyroby medyczne:
Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych [3]
Art. 2. 1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
38) wyrób medyczny – narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do stosowania u ludzi w celu:
a) diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu choroby,
b) diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania skutków urazu lub upośledzenia,
c) badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego,
d) regulacji poczęć
– który nie osiąga zasadniczego zamierzonego działania w ciele lub na ciele ludzkim środkami farmakologicznymi, immunologicznymi lub metabolicznymi, lecz którego działanie może być wspomagane takimi środkami;
Z powyższego wynika, że każdy ma obowiązek użyć AED, jeśli tylko jest dostępne podczas ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Bardzo trafnie ujmują to również wytyczne, które mówią że: „Osoby po krótkim szkoleniu, a nawet bez niego mogą bezpiecznie i skutecznie używać AED.” [4]
Doświadczeni ratownicy medyczni, którzy prowadzą szkolenia, mogą potwierdzić powyższe stwierdzenie, że nawet osoby, które pierwszy raz w życiu dostają do ręki AED, bez informowania ich co mają robić, wiedzą jak się z nim obchodzić.
My zalecamy, aby odbyć szkolenie z używania defibrylatorów, mimo tego, że są łatwe w obsłudze. Dlaczego ??
Ponieważ w wytycznych Polskiej Rady Resuscytacji możemy przeczytać: „Wykonywanie oddechów ratowniczych, defibrylacji czy analiza rytmu powodują przerwy w uciskaniu klatki piersiowej. Przerwy przed i po defibrylacji trwające poniżej 10 sekund i wykonywanie uciskania klatki piersiowej w odsetku > 60% całkowitego czasu trwania resuscytacji wiąże się z lepszymi wynikami leczenia. Przerwy w uciskaniu klatki piersiowej powinny być minimalizowane poprzez zapewnienie odpowiedniej, efektywnej współpracy pomiędzy osobami wykonującymi RKO”. [4]
Tylko poprzez częste ćwiczenia jesteśmy w stanie wyeliminować wszystkie możliwe przerwy, które występują podczas używania defibrylatora (włączanie urządzenia, umiejscowienie, naklejanie elektrod, znajomość komend itd.). Osoby, które pierwszy raz w życiu dostają AED do ręki niestety, ale skupiają się na tym jak go obsłużyć, wiąże się to z bardzo długimi przerwami w uciskaniu klatki piersiowej, co niekorzystnie wpływa na efekt końcowy resuscytacji.
3. Kiedy i u kogo powinniśmy użyć AED ??
Nagłe zatrzymanie krążenia (NZK) jest jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W zależności od definicji NZK, dotyczy ono w Europie 55-113/100 000 mieszkańców lub 350 000 – 700 000 osób rocznie. [1]
Zalecanym postępowaniem w zatrzymaniu krążenia przez świadków zdarzenia jest działanie zgodne z łańcuchem przeżycia, czyli wczesne rozpoznanie i wezwanie pomocy, wczesne rozpoczęcie RKO i wczesna defibrylacja.
Łańcuch przeżycia [1]
Defibrylacja wykonana w ciągu 3-5 minut od utraty przytomności może zapewnić przeżywalność na poziomie 50-70 %. Każda minuta opóźnienia w wykonaniu defibrylacji zmniejsza prawdopodobieństwo przeżycia do wypisu ze szpitala o 10-12 %. Ogniwa łańcucha przeżycia są ze sobą ściśle połączone: jeśli świadkowie zdarzenia prowadzą RKO, spadek przeżywalności będzie następował wolniej i wynosi około 3-4% na każdą minutę opóźnienia defibrylacji. [1]
Defibrylacja polega na zastosowaniu impulsu elektrycznego prądu stałego o określonej energii poprzez powierzchnię klatki piersiowej lub bezpośrednio na mięsień serca, w celu wygaszenia najpoważniejszych zaburzeń rytmu serca – migotania komór oraz częstoskurczu komorowego bez tętna. [2]
Migotanie komór – zaburzenie rytmu serca, polegające na szybkiej i nieskoordynowanej pracy komór serca, które, jeśli nie zostanie szybko przerwane (do kilku minut), nieuchronnie prowadzi do śmierci. [3] Serce „drży” i nie wyrzuca krwi do mózgu, dlatego chory traci przytomność, a po kilku minutach umiera. Masaż serca powoduje, że część krwi przemieszcza się do ważnych narządów, ale dopiero defibrylacja, czyli zatrzymanie szkodliwego migotania za pomocą podawanego przez elektrody defibrylatora impulsu elektrycznego prądu stałego, pozwala na to, by własny system elektryczny serca podjął pracę i chory miał szansę na powrót świadomości.
AED możemy użyć zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
U dorosłych i dzieci powyżej 8 roku życia lub powyżej 25 kg użyjemy standardowego AED, czyli z elektrodami dla dorosłych.
U dzieci pomiędzy 1 a 8 rokiem życia lub poniżej 25 kg, jeśli to możliwe, należy używać elektrod pediatrycznych i przystawki zmniejszającej energię defibrylacji lub trybu pediatrycznego. Jeżeli takie urządzenie nie jest dostępne, należy zastosować standardowe AED.
Nie zaleca się stosowania AED u dzieci poniżej 1 roku życia. [1]
4. Gdzie znajdują się AED ??
AED musi być dostępne jak najszybciej w sytuacji, gdy poszkodowany traci przytomność. ILCOR zaprojektowało proste i czytelne oznaczenie AED, rozpoznawalne na całym świecie, które jest zalecane w celu wskazania jego lokalizacji. [1]
Uniwersalny znak AED [2]
Znak musi mieć postać zielonego kwadratu bez liter, w górnym prawym rogu tego znaku bezpieczeństwa musi się znajdować krzyż. Serce i błyskawica to symbole standardowe.
Tekst może znajdować się w odrębnym polu, aby poprawić czytelność znaku. Kolor symbolu AED jest standardowym kolorem RAL 6032. [3]
W AED wyposażone są: urzędy wojewódzkie, urzędy miast, urzędy gmin, placówki edukacyjne, lotniska, samoloty, stacje kolejowe, pociągi, duże statki wycieczkowe, stadiony, hale sportowe, baseny, hipermarkety, kasyna, duże firmy, biura, państwowe straże pożarne, ochotnicze straże pożarne, straże miejskie, GOPR, TOPR, WOPR, przychodnie itd.
5. Co to jest PAD i co ma wspólnego z AED ??
Program powszechnego dostępu do defibrylacji (z ang. Public Access Defibrillation PAD).
Programy powszechnego dostępu do defibrylacji powinny być aktywnie wprowadzane w miejscach publicznych z dużym natężeniem ruchu ludności, jak lotniska, dworce kolejowe, biura i kasyna – wszędzie tam, gdzie zatrzymanie krążenia może być szybko zauważone a osoby przeszkolone w RKO mogą szybko znaleźć się na miejscu zdarzenia.
Umieszczanie AED w okolicy miejsc, gdzie zatrzymanie krążenia może wystąpić raz na 5 lat, wydaje się opłacalne i porównywalne do innych procedur medycznych.
Przyspieszyć reakcję na zatrzymanie krążenia może również rejestrowanie AED w programach powszechnego dostępu do defibrylacji, dzięki czemu dyspozytor będzie mógł skierować osobę dzwoniącą do najbliższego AED. [1]
6. Jak użyć AED ??
1) Połóż AED na ziemi, tak abyś miał do niego swobodny dostęp i tak, aby nie przeszkadzał Ci w wykonywaniu resuscytacji.
2) Przeważnie na obudowie jest przycisk ON/OFF, który zawsze będzie wyraźnie oznaczony (najczęściej będzie to przycisk koloru zielonego, choć można spotkać też inne kolory), naciśnij go bez zbędnej zwłoki. Jeśli nie widać przycisku to należy otworzyć obudowę, niektóre defibrylatory po otwarciu pokrywy uruchomią się same, ewentualnie przycisk znajduje się pod pokrywą.
Przycisk włączenia AED
3) Defibrylator po włączeniu od razu zacznie przekazywać Ci bardzo wyraźne komendy głosowe i ewentualnie wskazówki na wbudowanym ekranie. Postępujmy zgodnie z nimi.
4) Pierwszą komendą będzie informacja, abyś nakleił elektrody na odsłoniętą klatkę piersiową.
Ubrania rozepnij, rozetnij, rozerwij lub podnieś do góry (w zależności co będzie szybciej).
Naklej elektrody zgodnie z rysunkami, które widnieją na nich (ułożenie elektrod ma bardzo duże znaczenie w skuteczności defibrylacji, dlatego najlepiej jest przejść szkolenie pod okiem osoby medycznej).
Jeśli kobieta ma duże piersi zawsze przyklejaj elektrodę pod nią. Podociskaj je, aby były dobrze przyklejone. Pomiędzy elektrodą a skórą nie powinny znajdować się pęcherzyki powietrza, które mogą powodować poparzenie skóry w tym miejscu.
Elektrody dla dorosłych użyj dla dorosłych lub dzieci powyżej 8 roku życia lub wagą powyżej 25 kg.
Elektrody pediatryczne użyj dla dzieci między 1 a 8 rokiem życia lub wagą poniżej 25 kg.
W niektórych defibrylatorach kabel jest odłączony, wtedy usłyszysz komendę, aby podłączyć wtyczkę elektrod do urządzenia.
Na jakie niedogodności możesz natrafić:
– mokra klatka piersiowa – wytrzyj miejsca naklejenia elektrod
– owłosiona klatka piersiowa – ogol włosy w miejscu naklejania elektrod, użyj golarki, która może znajdować się w zestawie lub drugiego zestawu elektrod, aby zerwać włosy z elektrodą lub użyj gotowego sprzętu do zrywania włosów
– kolczyki na klatce piersiowej – należy zerwać, nieżywi nie odczuwają bólu, nie trać czasu na szukanie zapięcia od kolczyka
– plastry z lekami – jeśli znajdują się w miejscu naklejenia elektrod zerwij je i usuń resztkę leku ze skóry
– rozrusznik serca – znajduje się zwykle po lewej stronie więc nie przeszkadza, jeśli znalazłby się po prawej stronie to przyklej elektrodę poniżej rozrusznika
5) Po przyklejeniu elektrod defibrylator poprosi Cię o nie dotykanie poszkodowanego i rozpocznie automatyczną analizę rytmu serca. Analiza trwa od kilku do kilkunastu sekund.
6) Następnie otrzymamy wynik w postaci komendy: “wyładowanie wymagane” lub “wyładowanie niezalecane, kontynuuj resuscytację”.
W pierwszym przypadku usłyszymy kilka komend: „wyładowanie wymagane – ładowanie – odsuń się od poszkodowanego!”. W tym momencie defibrylator naładuje się energią, trwa to od kilku do kilkunastu sekund. Ty musisz zadbać o to, aby nikt nie dotykał poszkodowanego. Następnie w zależności od defibrylatora, którego będziesz używał wyładowanie nastąpi samoczynnie (AED automatyczny) lub będziesz musiał sam nacisnąć mrugający przycisk (zazwyczaj w kolorze czerwonym lub pomarańczowym), który wywoła wyładowanie (AED półautomatyczny). Zrób to oczywiście po odpowiedniej komendzie defibrylatora i po tym, jak upewnisz się po raz kolejny, że nikt nie dotyka poszkodowanego. Po wykonaniu defibrylacji usłyszysz kolejną komendę: „dotykanie pacjenta bezpieczne, kontynuuj resuscytację”, jest to moment, w którym musisz jak najszybciej rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
Przycisk defibrylacji
W drugim przypadku sytuacja jest jasna, rozpoczynasz resuscytację krążeniowo-oddechową.
7) W obu przypadkach NIE ODKLEJAJ elektrod i nie wyłączaj defibrylatora, ponieważ po około 2 minutach AED znowu dokona analizy rytmu serca. Kontynuuj resuscytację bez względu na to czy wyładowanie było wymagane, czy nie, aż do momentu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego i przejęcia przez nich dalszych działań.
7. Na co zwracać uwagę przy zakupie AED ??
Decydując się na zakup AED musimy nieco zagłębić się w temacie, wybranie najodpowiedniejszego defibrylatora nie jest wbrew pozorom takie proste.
Automatyczny defibrylator zewnętrzny ma kilka zadań do wykonania: analizować rytm serca, naładować impuls elektryczny prądu stałego o określonej energii, wyładować go przez elektrody na powierzchnię klatki piersiowej i w trakcie tych czynności wydawać głośne, wyraźne i proste polecenia. W skład każdego defibrylatora wchodzi bateria i komplet elektrod. Każdy jest bezpieczny w użytkowaniu i zwiększa szansę na przeżycie poszkodowanego. Tak więc bez względu na to, który AED wybierzesz, będzie spełniał te zadania.
Spytacie więc, po co się zagłębiać w temacie, skoro wszystkie spełniają wyżej wymienione zadania ??
Już wyjaśniam. Analiza rytmu serca może trwać od kilku do kilkunastu sekund, ładowanie impulsu elektrycznego również, impuls może mieć różną energię wyładowania, energia może być stała lub wzrastająca, defibrylator może być jedno- lub dwu- fazowy, może mieć zaprogramowane różne protokoły, wyładowanie może być automatyczne lub manualne, defibrylatory mają różną odporność na kurz i wodę, komendy głosowe mogą być krótkie lub długie, mogą być wydawane w różnych językach, baterie i elektrody mogą być tańsze lub droższe. Wszystko powyższe ma wpływ na skuteczność ratowania i na koszty eksploatacji.
A więc jeśli chcesz kupić najskuteczniejszy sprzęt i do tego niedrogi w utrzymaniu to polecam dalszą lekturę tematu.